موزه ملی ایران به مناسبت گرامیداشت روز کتاب به معرفی پنج گنج پرداخت - مجله پیکورو

کتاب فاخر خمسۀ نظامی را شاعر بزرگ ایران حکیم نظامی گنجوی سروده است.

مجموعۀ خمسه نظامی شامل پنج کتاب مخزن الاسرار، خسرو شیرین، لیلی و مجنون، هفت پیکر، و اسکندرنامه است که به پنج گنج نیز مشهور است.

نسخۀ خطی خمسۀ نظامی به شمارۀ 4363 در موزه دوران اسلامی نگهداری می گردد.

کتابت این نسخه را شیخ محمد بن فخر الدین احمد الکاتب السلطانی الهروی به خط نستعلیق در روز بیستم ماه مبارک رمضان سال 933هجری قمری به انتها رسانده است.

دو صفحۀ نخست کتاب مذّهب و مرصّع است و تمام صفحات دیگر با جدول به چهار ستونِ مذّهب تقسیم شده است. این نسخۀ ارزشمند دارای 22 تصویر (مجلس مینیاتور) و 5 سرلوح مذّهب و مرصّع است.

سرعنوان های داخل کتاب با لاجورد نوشته شده و در داخل یک قاب مستطیلِ مذّهب قرار گرفته است.

جلد چرمی این نسخه سرطبل دارد و طرح پشت و روی جلد ضربی طلاپوش است.

در زمینۀ روی جلد ترنج و سرترنج، و در حاشیۀ آن ترنج های بازوبندی نقش شده است. ترنج های بازوبندی و زمینۀ روی جلد با نقوش گیاهی برجستۀ طلاپوش تزیین شده است.

درون جلد در دو طرف نقش ترنج و سرترنج و چهار لچک دارد و در حاشیۀ آن ها ترنج های بازوبندی قرار گرفته است.

در زمینۀ اطراف ترنج، نقوش گیاهی برجسته (با طرح اسلیمی ماری) با تکنیک ضربی طلاپوش طرح اندازی شده است.

داخل ترنج و سرترنج و ترنج های بازوبندی با تکنیک سوخت کار شده و روی آن ها در زمینۀ آبیِ سیر، نقوش گیاهی قهوه ای رنگ و طلایی ایجاد شده است.

تزیینات سرطبل از بیرون و درون شبیه تزیینات روی جلد است و در قسمت عطف آن پنج ترنج بازوبندی به شیوۀ ضربی طلاپوش نقش شده است.

در داخل سه ترنج آن، تزیینات گیاهی برجسته و در داخل دو ترنج دیگر، کتیبه ای برجسته به خط نستعلیق وجود دارد که بدین توضیح است: تا سخن ست از سخن آوازه باد/ نام نظامی بسخن تازه باد. این نسخه 974 صفحه دارد و میزان آن 19/5×30/5سانتی متر است.

شاه عباس صفوی این نسخه را بر آستانۀ شیخ صفی الدین اردبیلی وقف نموده است.

متن وقفنامه بدین توضیح است: هو ـ وقف کرد این کتاب را کلب آستانه علی ابن ابی طالب علیه السلم عباس الصفوی بر آستانۀ متبرکه شاه صفی علیه الرحمه....

این نسخه خطی با ارزش در سال 1388 (2009 میلادی) از سوی موزه ملی ایران به کمیته ملی حافظه جهانی معرفی گردید و در بهمن ماه همان سال (2010 میلادی) به شمارۀ 1009 در لیست حافظۀ جهانی به ثبت رسید.

این اثر گران بها در تالار صفوی موزه دوران اسلامی به نمایش گذاشته شده است.