موارد استفاده از باکتری ها، قارچ ها و آغازیان در صنایع غذایی، کشاورزی و محیط زیست - مجله پیکورو

آیا می دانستید شیر و پنیری که از آن ها برای صبحانه یا میان وعده استفاده می کنید، با فعالیت برخی از باکتری ها فراوری شده اند؟ علاوه بر باکتری ها، قارچ ها و آغازیان نیز کاربردهای فراوانی در صنایع غذایی، کشاورزی و محیط زیست دارند. در ادامه مثال هایی برای موارد استفاده این سه نوع جاندار را با یکدیگر آنالیز می کنیم.

1. باکتری

فراوان ترین جاندار روی زمین باکتری نام دارد. باکتری ها در هر شرایطی وجود دارند به گونه ای که در آب، در خاک، در بدن و روی بدن گیاهان و جانوران باکتری یافت می شود. هرجایی که موجود زنده ای وجود دارد، بدون شک باکتری نیز یافت می شود. باکتری در سه نوع کروی، خمیده و میله ای یافت می شود. باکتری ها بسیار ریز هستند به نحوی که در همین لحظه رو سر انگشت شما میلیون ها باکتری وجود دارد.

موارد استفاده باکتری در صنایع غذایی

باکتری های زیادی وجود دارد که در صنعت غذایی مورد استفاده قرار می گیرند، که در ادامه به تعدادی از آن ها اشاره می کنیم:

• باکتری استوباکتر: این نوع باکتری که میله ای است الکل تیلیک را به استیک اسید تبدیل می نماید. این باکتری بیشترا روی میوه های ترش و سبزی ها یافت می شود.
• باکتری آلکالیجنس: این نوع باکتری به خاطر نوع واکنش قلیایی که انجام می دهند با این نام معروف هستند. فعالیت این نوع باکتری موجب طنابی شدن شیر و لزج شدن پنیر می شود. بیشترا این باکتری ها در غذای دام، کود و گرد و غبار یافت می شود.
• باکتری ایرومناس: این باکتری بی هوازی اختیاری است و در محیط های سرد بیشتر یافت می شود. این باکتری را فقط در خشکی پیدا کرد. ایرومناس یک عامل بیماری زا برای انسان به شمار می آید که در تهیه روغن زیتون از آن استفاده می شود.
• بروی باکتریم: این باکتری به خاطر فراوری رنگ دانه های زرد و قرمز در فراوری پنیر های خاص استفاده می شود.
• باکتری اشریشیا: این نوع باکتری که بیشترا در مدفوع حیوان و انسان یافت می شود، در فراوری ویتامین کا و نیز انسولین کاربرد دارد.
• پروپیونی باکتریوم: امکان وجود این نوع باکتری در مواد غذایی بالاست. این باکتری ها ریز، غالبا ساکن، گرم مثبت، و میله ای بی هوازی هستند که اغلب به صورت کوکوئید و گاهی اوقات به شکل زنجیره ای دیده می شوند. این باکتری ها اسید لاکتیک، کربوهیدرات ها و پلی الکل ها را به اسید پروپیونیک، اسید استیک و دی اکسید کربن تخمیر می نمایند. در پنیر سوییس، لاکتان ها را تخمیر نموده و باعث فراوری گاز می شود که به ایجاد چشمک ها یاری می نماید و در ایجاد طعم نیز موثر است. پروپیونی باکتریوم ها مولید پیگمان سبب تغییر رنگ پنیر می شوند.

موارد استفاده باکتری در کشاورزی

• باکتری اندوفیت: این باکتری که در ابتدا یک عامل بیماری زا برای گیاهان تلقی می شد، باعث بهبود رشد و مقاوم سازی گیاه در برابر انواع زیادی از بیماری ها می شود.
• باکتری ازتو باکتر : این نوع باکتری با ترشح نوعی خاص از آنیزم ها در کنار ریشه گیاه باعث جذب بیشتر ازت توسط گیاه و احتیاج کمتر گیاه به کود شیمیایی می شود.
• باکتری زیروسفری: این باکتری در محرک رشد گیاه است و باعث می شود گیاه محدودیت رشد نداشته باشد.
• استارکی: این باکتری گوگرد موجود در خاک وجود داشته را اکسید می نماید. این نوع باکتری در مناطقی که در خاک گوگرد وجود داشته باشد استفاده دارد.

موارد استفاده باکتری در محیط زیست

• باکتری های نفت خوار: وقتی یک کشتی نفت کش در دریا به هر علتی دچار نشتی می شود، نفت در آب دریا نفوذ نموده و لکه نفتی روی دریا ایجاد می نماید. دریا خود می تواند عمل پاک سازی را انجام دهد، اما بسیار وقت گیر است از همین رو از باکتری های نفت خوار برای یاری به تسریع پاکسازی دریا در برابر آلودگی نفتی استفاده می شود.
• باکتری کولی: محققان توانسته اند که با تغییر و اصلاح باکتری کولی، از آن یک باکتری جدید زباله خوار فراوری نمایند. این باکتری بسیار سمی و خطرناک است و روش میکرو ارگانیزمی در مقابل آن توانایی مقاومت ندارد. این نوع باکتری کولی برای تجزیه زباله ها کاربرد دارد.
• باکتری لاکتوباسیلوس: این باکتری قادر به یاری به از بین بردن عفونت واژن و مسائل معده است. این باکتری بیشترا در شیر و ماست پروبیوتیک یافت می شود.
• باکتری متانوتروف: این باکتری از مس موجود در محیط، برای متابولیزه کردن متان استفاده می نماید. متان یک گاز گلخانه ای است که حذف آن در یاری به حفظ لایه اُزون بسیار مفید است.
• باکتری ریزوبیوم: این باکتری وقتی با نیتروژن ترکیب شود، آمونیاک فراوری می نماید که در فتوسنتز گیاهان نقش به سزایی دارد.

فواید دیگر باکتری

• باکتری انیمالیس بیفیدوباکترم: این نوع باکتری به درمان سندروم روده تحریک پذیر و درمان یبوست یاری می نماید و در بهبود گوارش نیز بسیار مفید است. این باکتری بیشترا در ماست، شیر و بستنی یافت می شود.
• باکتری استرپتوکوک ترموفیلوس: این نوع باکتری در یاری به تقویت دستگاه ایمنی بدن نقش بسیار مفیدی دارد و در پنیر و شیر و ماست یافت می شود.

2. قارچ ها

قارچ ها یکی از گونه های دیگر جانداران به شمار می آیند. برخی قارچ ها برای زندگی انسان ها بسیار کارآمد اند به صورتی که پنی سیلینی که از قارچ ها به دست می آید یک آنتی بیوتیک بسیار قوی است که تا حد زیادی به یاری انسان ها آمده است، ولی قارچ ها نوع دیگری هم دارند که با استفاده از برخی از آن ها می توانند انسان یا هر موجودی دیگر را به کام مرگ بکشانند. تعدادی از این قارچ ها که در خدمت انسان ها نقش مفیدی دارند را در ادامه معرفی می کنیم:

موارد استفاده قارج ها در صنعت غذایی

• قارچ قندی یا ساکارومیست: این قارچ توانایی تخمیر قند ها را دارد و در به دست آوردن الکل و گاز کربنیک مورد استفاده قرار می گیرد.
• قارچ اسپرژیلوس: این نوع قارچ که نوعی مخمر محسوب می شود، به دلیل داشتن مقدار قابل توجهی اسید آمینه، ازت، فسفر و ویتامین در صنعت غذایی موارد استفاده زیادی دارد.
• قارچ پورتابلا: این قارچ که منبع اصلی ریبوفلاوین است وقتی در معرض نور فرابنفش قرار می گیرد، در تهیه اسید ها نیز بسیار موثر است.
• قارچ ماشروم: این نوع قارچ همان قارچ خوراکی است که منبع اصلی ویتامین دی است.
• قارچ کله میمونی: این قارچ دارای انواع مختلف پلی ساکارید ها، ادنوزین ها، تری ترین ها و ارگوسترول که در جلوگیری از رشد تومور ها، درمان بی خوابی، کاهش قند خون و بهبود گردش خون نقش بسیار مفیدی دارد.
• قارچ شیتاکی: این قارچ برای جلوگیری از ابتلا به آنفولانزا، حذف ویروس و کاهش اثرات جانبی شیمی درمانی استفاده دارد.
• قارچ دنبلانی: این قارچ خوراکی که سرشار از ویتامین، پروتئین، چربی، آب و مواد معدنی هم، چون کلیسم و فسفر است در درمان کم خونی، تقویت بینایی، دل پیچه بچه ها و دفع کرم آسکاریس نقش به سازایی دارد.
• قارچ تکمه ای: این نوع قارچ که دارای ویتامین بی دوازده است، به علت داشتن آب زیاد برای دفع سنگ کلیه و نیز داشتن نوعی قند در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش قابل توجهی دارد.
• قارچ بامی: این نوع قارچ در برطرف درد های گوارشی و سوزاک خونی بسیار کاربردی است.

موارد استفاده قارچ ها در کشاورزی

• گونه های بی هوازی: بیشتر گونه های بی هوازی قارچ ها می توانند با فراوری آنزیم های کیتیناز، گلوکاناز و سلولاز در امر کشاورزی و مقاوم سازی گیاهان در برابر بیماری ها استفاده کاربرد داشته باشند.
• قارچ مایکوریزا: این نوع قارچ باعث فراوری ریزوسفر می شود، به صورتی که ثبات خاک و یاری به رشد گیاه را به ارمغان می آورند و باعث می شود تبادل مواد مغذی بین خاک و گیاه افزایش یابد. این قارچ می تواند جایگزین کود هایی همچون فسفات (که یک کود شیمیایی است) شود.
• قارچ ازن: این قارچ بهترین جایگزین برای متیل برماید برای ضد عفونی خاک است، به صورتی که از حمله باکتری و انگل ها به گیاهان جلوگیری نموده و رشد گیاه در شرایط مساعدتری قرار خواهد رفت.
• قارچ شی: این نوع قارچ در استفاده بهینه از ضایعات کشاورزی بسیار مفید است.

موارد استفاده قارچ ها در محیط زیست

• قارچ پنی سیلیوم: برای پاکسازی پهنه های آبی، قبلا از روش های شیمیایی که باعث آسیب به موجودات آبی می شد، استفاده می کردند. امروزه با بهره وری از روش زیست پالایی، که یک روش سالم است با استفاده از قارچ پنی سیلیوم این عمل را انجام می دهند.
• قارچ آسپرجلوس: کاربرد این قارچ در زمینه محیط زیست، توانایی انجام زیست پالایی توسط این قارچ است. (زیست پالایی یک تکنیک مدیریت زباله است و به استفاده از موجودات زنده برای حذف یا خنثی کردن آلاینده ها از یک شرایط آلوده گفته می شود).
• قارچ کلادسپریوم: قوی ترین قارچی که توانایی زیست پالایی دارد این نوع قارچ است که بدون آسیب به محیط زیست، زیست پالایی می نماید.
• قارچ گل سنگ: قارچ ها در تشکیل گلسنگ ها به حالت سمبیوز یا همزیستی شرکت داشته و به صورت مایکوریز در ریشه برخی از گیاهان دیده می شوند.

موارد استفاده دیگر قارچ ها

• پنی سیلین: این قارچ که توسط الکساندر فلمینک کشف شد، ماده ای ضد عفونی نماینده است و باعث نابودی عفونت در بدن می شود. امروزه این آنتی بیوتیک استفاده بسیار زیادی در زندگی انسان دارد.
• قارچ آسپرژیلوس: از این نوع قارچ در فراوری انواعی مختلفی از دارو ها و آنتی بیوتیک ها مورد استفاده قرار می گیرد.

3. آغازیان

آغازیان بزرگترین دسته فتوسنتز نماینده روی زمین هستند که از لحاظ فراوری اکسیژن و مصرف کربن دی اکسید نقش بسیار مهمی را ایفا می نمایند. آغازیان در چرخه فراوری کربن، فسفر و نیتروژن حضور داشته و نقش مهمی دارد. در ادامه به تعدادی از آغازیان که مورد استفاده انسان و طبیعت قرار می گیرند، اشاره می کنیم:

موارد استفاده آغازیان در صنایع غذایی

• جلبک: جلبک ها برعکس گیاهان، دارای پروتیین هایی هستند که زنجیره آمینو اسیدی دارد و در پردازش های متابولیکی جلبک ها مانند فراوری انرژی و آنزیم نقش مهمی ایفا می نماید. جلبک دارای مقادیر زیادی کربوهیدرات ساده و پیچیده است که منبع غنی انرژی به شمار می آید. برای تقویت ایمنی عمومی بدن، می توان از کمپلس سولفاته قند های پیچیده که در جلبک موجود است، استفاده کرد. در جلبک ها مقادیر زیادی امگا 3 و امگا شش وجود دارد که در پیشگیری از آلزایمر نقش مهمی دارد. جلبک ها حاوی مقادیر زیادی ویتامین، مواد معدنی و عناصر کمیاب یافت می شود. جلبک ها خاصیتی ضد التهاب و سرشار از آنتی اکسیدان است و میزان ال دی ال بدن را کاهش می دهد. برخی از جلبک ها خاصیت های ضد سرطانی مخصوصا سرطان ضد دهانی دارند. از جلبک ها در صنایع بستنی سازی و خمیر دندان سازی نیز استفاده می شود.

موارد استفاده آغازیان در کشاورزی

• آغازیان تک سلولی: این نوع آغازیان از شکارچی های باکتری در خاک هستند. روش تشخیص و شکار باکتری ها توسط آغازیان هنوز تعیین نیست.
• ترپن: این نوع آغازی که رایحه درخت کریسمس از فعالیت آن است، در کنترل بیولوژیکی آفت ها به کار می آید.

موارد استفاده آغازیان در محیط زیست

• جلبک های تمیز نماینده هوا: تمیز کردن هوا از آلاینده ها کاری سخت و گران است که با استفاده از جلبک های تمیز نماینده هوا این عمل به نحو بهتری امکان پذیر است. این نوع جلبک ها آلاینده های هوا را جذب می نماید و باعث تمیزی هوا می شود.

شما چه موارد مصرف دیگری برای این سه نوع جاندار می شناسید؟ نظرات خود را در انتهای این صفحه در قسمت ارسال نظر با ما و سایر مخاطبان به اشتراک بگذارید.