آموزش نقاشی به بچه ها؛ رویکردها و ابزارهای مناسب - مجله پیکورو

خبرنگاران| سرویس مادر و کودک - به نظر من اولین آموزشی که می توانید برای کودکتان آغاز کنید آموزش نقاشی است. چون آموزش های دیگر محدودیت های سنی و آموزشی مخصوص خودشان را دارند. از طرفی هزینه آموزش نقاشی به بچه ها نسبت به هزینه کلاس های دیگر با تجهیزات گران ، فوق العاده کم تر است. البته نباید فقط جنبه های آموزشی را مورد توجه قرار داد. بچه ها با نقاشی کردن احساسات خود را نشان می دهند و همین امر به روانشناسی کودک با استفاده از نقاشی بسیار یاری نموده است. در این مقاله در خصوص بهترین سن آموزش نقاشی به کودک و نقش والدین در این آموزش صحبت خواهیم کرد.

در صورتی که مطالعه قسمت خاصی از این مطلب مد نظر شماست، با انتخاب عناوین ارائه شده در فهرست زیر، به موضوع دلخواه خود برسید:

• بهترین سن آموزش نقاشی به بچه ها
• نقش والدین در آموزش نقاشی به کودک
• رویکرد آموزشی متناسب با سن کودک
• تجهیزات نقاشی مناسب برای بچه ها
• سخن آخر

بهترین سن آموزش نقاشی به بچه ها

قلم به دست دریافت کودک، سن مشخصی ندارد. بعضی والدین زودتر از بقیه تجهیزات نقاشی را در اختیار کودک قرار می دهند و بعضی دیرتر. بهرحال کودک تا قبل از 2 سالگی تجربه خط خطی کردن دارد. او تا 1 سالگی با قلم به کاغذ ضربه می زند و از پاره کردن آن لذت می برد. اما در 18 تا 20 ماهگی بلاخره کشیدن هم برایش جذاب شده و آغاز به کشیدن خط می نماید. وقتی کودک به دو سالگی رسید کشیدن خط های زاویه دار و دایره ای را آغاز می نماید. در 2.5 سالگی خطوط را با چشم تعقیب نموده و ممکن است نسبت به اینکه خطوط از کادر خارج نشوند، حساس باشد.

اما 3 سالگی نقطه عطف نقاشی کردن اوست! نقاشی کردن برای کودک 3 ساله فقط سرگرمی و لذت بردن از نقاشی نیست بلکه بیان احساسات و تجربیات او از زندگی کوتاهش است. او در این سن بیشتر تمایل به رسم خطوط عمودی دارد تا افقی که نشاندهنده ابراز وجود کودک است. کودک در اواخر 3 سالگی قادر به کشیدن اشکال ساده خواهد بود و در 4 سالگی نقاشی های معناداری می کشد. در 5-6 سالگی هم می تواند نوشتن کلام و حروف را یاد بگیرد.

به طور کلی بهترین سن آموزش نقاشی به بچه ها به طور سیستماتیک در کودک به کودک متفاوت است. چون همه آن ها توانایی یک جا نشستن و آموزش دیدن را ندارند. توصیه ما به شما اینست که در پنج سال نخست زندگی کودک، آموزش نقاشی را تنها به فراهم آوردن زمان، مکان، ابزار لازم و تشویق محدود کنید. در سال های بعد می توانید آغاز به آموزش مهارت های جدید به کودک کنید؛ مهارت هایی نظیر نقاشی کردن مشاهدات، تمرین پرسپکتیو و کشیدن صحیح نسبت ها.

نقش والدین در آموزش نقاشی به کودک

از آنجایی که گفته شد در 5 سال اول باید سعی شود زمینه یادگیری نقاشی برای کودک فراهم شود، نقش والدین در این امر بسیار پررنگ می شود. چون باید رویکرد آموزشی متناسب و تجهیزات مناسب نقاشی در هر سن را بدانند تا بتوانند به رشد و شکوفایی کودک یاری نمایند.

رویکرد آموزشی متناسب با سن کودک

یکی از بهترین راهنماهای ما در خصوص اینکه که باید در هر سن کودک چه چیز را و چگونه به او آموزش دهیم، استفاده از پرسشنامه سنین و مراحل یا فرم ASQ است. پرسشنامه ای که ابتدا هر ماه، سپس هر دوماه و در آخر با فواصل زمانی بیشتر توسط مراکز بهداشت به والدین کودک داده می شود. در این پرسشنامه درمورد مراحل رشد و تکامل کودک پرسیده شده و برای شما روشن می شود که کودکتان در هر سن، در چه مرحله ای از تکامل واقع شده است. بنابراین شما اگر پیشاپیش پرسشنامه های ماه های آینده کودک را مطالعه کنید، خواهید فهمید که او در آن سن باید به چه مهارت هایی مسلط شده باشد، پس آغاز به تمرین می کنید.

نکاتی که می گویم نکاتی ست که خودم شخصا از پرسشنامه ASQ در خصوص نقاشی کودک استنباط نموده ام:

1- در پرسشنامه سنین و مراحل مخصوص 14 ماهگی پرسش شده: آیا کودک خط خطی می نماید؟ این پرسش متناوبا در پرسشنامه 16 و 18 ماهگی نیز تکرار شده و بدین معناست که بیشتر بچه ها در این سنین قادر به خط خطی کردن هستند. پس بهتر است تا قبل از 14 ماهگی کاغذ و قلم در اختیار کودک قرار دهید و در عین حال به آن نظارت کنید.

2- در پرسشنامه مخصوص 20 ماهگی پرسیده شده: آیا وقتی شما با اتوماتیک خطی از بالای کاغذ به پایین رسم می کنید (خط عمودی) و کودک این عمل شما را مشاهده می نماید، درصدد تقلید برمی آید؟ یعنی او هم کوشش کند خطی بکشد... حالا الزاما نه خط عمودی، بلکه در هر جهتی. این پرسش در پرسشنامه 22 و 24 ماهگی نیز تکرار شده است. پس شما باید از قبل از 20 ماهگی این تمرین را با کودک خود آغاز کنید، تا کودکتان تا دو سالگی بتواند این کار را انجام دهد.

3- در پرسشنامه مخصوص 27 ماهگی همان پرسش قبلی پرسیده شده فقط با این تفاوت که دیگر کودک نباید روی خط شما خط بکشد، بلکه باید کوشش کند خودش یک خط عمودی بکشد. آیا کودک خطی نزدیک به خط عمودی می کشد؟ این پرسش به این معناست که کودک باید تا 27 ماهگی به کشیدن خطوط عمودی مسلط شده باشد، پس تا قبل از آن تمرین هایتان را بر روی کشیدن خطوط عمودی متمرکز کنید. همین پرسش در 30، 33 و 36 ماهگی نیز تکرار شده است، یعنی کودک شما برای یاد دریافت این کار تا 3 سالگی وقت دارد.

4- در پرسشنامه 42 ماهگی همان پرسش در خصوص رسم خطوط افقی پرسیده شده است. این که کودک بدون کشیدن خط روی خط شما کوشش می نماید تقلید کند یا خیر؟ و 2 پرسش جدید در خصوص نقاشی کردن کودک نیز اضافه شده: آیا کودک وقتی می بیند شما دایره ای کشیدید کوشش می نماید بدون خط کشیدن روی دایره شما، دایره ای بکشد؟ آیا کودک با نگاه کردن به اشکال ساده مثل شکل یک به اضافه عظیم کوشش می نماید، شکلی شبیه به آن را بکشد؟ پس شما باید به کودکتان یاری کنید، تمرین کشیدن خطوط افقی، کشیدن دایره و خطوط منحنی و کشیدن اشکال خیلی ساده را از قبل از 42 ماهگی آغاز کند.

5- بعد از پرسشنامه 42 ماهگی، پرسشنامه 48 ماهگی ارائه می شود که در آن در خصوص توانایی نقاشی کشیدن کودک در کشیدن اشکال ساده پرسش می شود. اشکالی مثل نماد به اضافه، دایره، خط عمودی و خط L. شکل. پرسش دیگر در خصوص کشیدن آدمک است. اینکه او هنگام کشیدن آدمک حداقل 3 مورد از اعضای بدن آن را رسم کند. در این سن در خصوص رنگ آمیزی کودک هم سوال می شود. اینکه او هنگام رنگ آمیزی یک شکل، از خطوط شکل بیش از نیم سانت بیرون نزند. پس تمامی این موارد باید قبل از 48 ماهگی تمرین شوند.

6- پرسشنامه بعدی مربوط به 54 ماهگی است. پرسش اول همان پرسش کشیدن اشکال ساده مثل خط عمودی و دایره و به اضافه است. اما پرسش های بعدی اشاره به پیچیده تر شدن نقاشی کودک دارد. اینکه او بین کشیدن دختر و پسر تمایز قایل شود و هنگام کشیدن آدمک حتما سر، بدن، دست ها و پاهایش را رسم کند. درمورد رنگ آمیزی هنوز همان پرسش مطرح است. اینکه آیا کودک سعی می نماید داخل اشکال را رنگ کند بدون اینکه بیرون بزند؟ البته تا نیم سانت را مجاز است. و نکته بعدی اینست که اگر شما یک خط افقی برای کودک بکشید آیا کودک می تواند روی خط یا زیر آن یک خط در امتدادش بکشد در حالیکه حدبیشتر دوبار مجاز باشد از خط بیرون بزند؟ تمامی این ها به شما ایده آموزش نقاشی به کودکتان تا قبل از 54 ماهگی را خواهد داد.

بیشتر بدانید:تست هوش بچه ها گودایناف - هریس (ترسیم آدمک)

7- آخرین پرسشنامه مربوط به 60 ماهگی یا 5 سالگی است. در این پرسشنامه همان سوالات 54 ماهگی پرسیده شده و یک سوال جدید اضافه شده است. اینکه اگر بر روی کاغذ حروف الفبا را بنویسید کودک کوشش کند چیزی شبیه شان را بنویسد. یا اینکه اگر اسمش را نوشتید برای نوشتن چیزی شبیه اسمش کوشش کند. پس شما باید از قبل از 5 سالگی او را با نوشتن اسمش آشنا کنید.

8- برای بعد از 5 سالگی پرسشنامه ای موجود نیست. از همین سن می توانید آموزش سیستماتیک کودک را آغاز کنید. یعنی از کلاس ها، کتاب ها و نرم افزار های آموزشی استفاده کنید.

تجهیزات نقاشی مناسب برای بچه ها

بچه ها در هر سن به وسایل خاصی برای لذت بردن از نقاشی و شکوفایی استعدادهای شان احتیاج دارند:

1 تا 5 سالگی

در این سنین غلظت رنگ برای کودک بسیار مهم است؛ بنابراین شاید خیلی از نقاشی با مدادرنگی لذت نبرد و در عوض ماژیک، پاستل (مداد شمعی) و گواش را بپسندد. از طرفی، چون کودک غیر قابل کنترل است باید فضای مناسبی برایش تهیه شود و لباس های مناسب بپوشد. لباس هایی که آسان شسته شوند و یا کهنه باشند.

والدین می توانند در این سنین خلاقیت بسیاری برای لذت بردن فرزندشان به خرج دهند. مثلا از گل سفالگری برای چسباندن بر روی سطوح نقاشی و رنگ آمیزی آن استفاده نمایند یا به رنگ کردن اجسامی مثل سنگ یا گلدان بپردازند. البته نقش والدین در این مرحله باید صرفا نظارت و راهنمایی باشد و بهتر است هیچ آموزش مستقیمی صورت نگیرد تا کودک هر طور مایل است بازی کند.

در خصوص سطح نقاشی باید گفت هر کاغذی مناسب نقاشی با پاستل نیست و کاغذ باید اندکی زبر باشد. البته مقوا هم توصیه نمی شود، چون زیادی بافتش درشت است و کنترل پاستل برای کودک سخت می شود. برای گواش هم باید از کاغذ هایی استفاده کرد که رنگ را جذب نمایند.

بچه ها در این سن بیشتر از اینکه از مچ دستشان کار بگیرند از آرنج استفاده می نمایند بنابراین سطح نقاشی شان باید عظیمتر از یک برگه A4 باشد تا از نقاشی دلزده یا خسته نشوند.

5 تا 11 سالگی

در این سن دیگر می توان از کودک خواست به نقاشی کردن مشاهداتش بپردازد. مدادرنگی و کاغذ گزینه های خوبی هستند. بهتر است کودک از پاک کن استفاده نکند. در عوض به او بگویید می تواند بار ها و بار ها یک نقاشی را تکرار کند. بهتر است اجسام ساده ای نیز تهیه شود و کودک کوشش کند شکل و شمایلشان را بکشد. کودک در هر جلسه باید به کشیدن نقاشی های جدید تشویق شود تا حوصله اش از نقاشی کشیدن سر نرود.

نکته آخر اینکه در هر جلسه آموزشی باید از یک وسیله برای نقاشی استفاده شود نه چندین وسیله. مثلا به کارگیری همزمان آبرنگ و مدادرنگی نتیجه چندان جالبی نمی دهد. البته کودک باید نقاشی کردن با هر کدام را تجربه کند. از 8 سالگی به بعد کودک درک فضایی خوبی پیدا می نمایدt بنابراین می توان او را به کنار یک درخت برد و از او خواست درخت را طراحی کند. از آنجایی که طراحی کردن احتیاج به سایه زدن دارد، بهتر است مداد رنگی های کودک را از 12تایی به 24 تا یا 36 تا افزایش دهید تا طیف وسیعی از رنگ ها و سایه هایشان در اختیار او قرار بگیرد.

بیشتر بدانید: طرح نقاشی منظره ساده با مداد رنگ

سخن آخر

هر مهارتی که در برگیرنده مهارت های دیگر باشد، مطمئناً به شکلی خلاقانه به کار خواهد رفت. نقاشی از جمله این امور است. زیرا در ایجاد هماهنگی، رشد و گسترش توانایی های ذهنی، روانی و مهارت های حرکتی بی تأثیر نیست. در واقع برخلاف تصور والدین نقاشی امری ساده نبوده و در حد دریافت قلم و متصل کردن چند خط نیست، بلکه به تنهایی تنظیم نماینده و هماهنگ نماینده قوای متعدد است.

نقاشی کردن توان کنترل حرکت های غیرارادی انگشتان، مچ، آرنج و کتف، مقابل هم قراردادن انگشتان شست و نشانه، ایجاد ارتباط عصب شناختی بین چشم و دست، توان ترسیم خطوط و رسیدن به اهداف از پیش مشخص شده، رشد و تکامل حس زیباشناسی، ایجاد تعامل و ارتباط بیشتر با محیط، توان جداسازی امور و مدیریت در ترسیم اشکال را دارد و همه این ها از جمله واضح ترین آثار نقاشی بر فرایند تکامل فرآیند های ذهنی و روانی کودک است. پس بهتر است تاثیر آن را نادیده نگیریم و فضای مناسبی برای نقاشی کردن کودک با خیال راحت فراهم کنیم.

منبع: setare.com