عوارض نیترات و نیتریت در آب آشامیدنی ؛ چه باید بکنیم؟ - مجله پیکورو

نیترات و نیتریت چیست؟

نیترات با فرمول شیمیایی NO3 ماده ای بی رنگ، بی بو و بدون طعم بوده و جز از راه آزمایش به صورت دیگر قابل تشخیص نیست. نیترات ها به صورت طبیعی در آب های آشامیدنی و زیرزمینی وجود دارند.

اما از عواملی که باعث می گردد نیترات و نیتریت در آب آشامیدنی افزایش یابد، استفاده بیش از حد آن ها در کشاورزی و پسماند های صنعتی حاوی نیترات و سوخت های فسیلی است. مهم ترین منبع طبیعی نیترات و نیتریت سبزیجات است. متابولیسم طبیعی پروتئین در بدن هم نیترات فراوری می نماید، اما نیترات موجود در مواد غذایی به حدی نیست که سبب بیماری گردد.

نیتریت شکل پایدارتری از نیترات است که در طبیعت چندان یافت نمی گردد. در واقع نیترات با احیا به نیتریت تبدیل می گردد. از دیگر فرایند هایی که باعث تبدیل نیترات به نیتریت می شوند، ضدعفونی آب با کلر و هم چنین دستگاه گوارش است.

عوارض نیترات و نیتریت در آب آشامیدنی

بیشترین گروهی که در صورت بالا بودن نیترات آب در معرض خطر قرار می گیرند، شیرخواران زیر سه ماهگی هستند که شیر خشک مصرف می نمایند. آبی که برای تهیه شیر خشک استفاده می گردد، آن ها را در معرض خطر قرار می دهد. چون مصرف نیتریت باعث تبدیل هموگلوبین به مت هموگلوبین در بدن می گردد که این ماده توانایی لازم برای حمل اکسیژن خون را ندارد.

در بدن بچه ها بزرگ تر، آنزیمی وجود دارد که مت هموگلوبین را دوباره به هموگلوبین تبدیل می نماید و مانع از بروز مشکل می گردد. افزایش بیش از ده درصدی مت هموگلوبین باعث بروز عارضه ای به نام سندروم کودک کبود می گردد. بنابراین اگر اندازه نیترات آب بیش از 100 میلی گرم در لیتر باشد، نباید از آن برای شیرخوارانی که شیرخشک می خورند استفاده کرد.

بدن تا جایی می تواند مت هموگلوبین را به هموگلوبین تبدیل کند. مصرف بیش از حد نیترات و نیتریت باعث اکسید شدن آهن در گلبول های بدن انسان شده و در نهایت گلبول ها نمی توانند اکسیژن را با خود حمل نمایند. این کمبود و فقدان اکسیژن باعث مرگ سلول ها می گردد.

بالا بودن نیترات باعث ایجاد ترکیباتی در بدن می گردد که نیتروز نامیده می شوند. بعضی از این ترکیبات سرطان زا هستند و بعضی نیستند. مطالعات در خصوص اینکه آیا بالا بودن نیترات آب آشامیدنی احتمال سرطان، به ویژه سرطان دستگاه گوارشی را بالا می برد به شواهد محکمی نرسیده است.

عوارض نیترات و نیتریت در آب

حد استاندارد مصرف نیترات و نیتریت در آب آشامیدنی چقدر است؟

انجمن بهداشت عمومی امریکا، حد مجاز نیترات موجود درآب آشامیدنی را بر حسب نیتروژن 10 میلی گرم در لیتر توصیه می نماید. البته این حد استاندارد برای بچه ها و زنان باردار و مادران شیرده فرق دارد. اما به بقیه افراد توصیه می گردد که از آب دارای نیترات بالاتر از این حد استفاده ننمایند.

با نیترات و نیتریت در آب آشامیدنی چه کار باید کنیم؟

مصرف آنتی اکسیدان هایی مثل ویتامین ث و چای سبز باعث کاهش این ترکیبات می شوند.

نیتراتی که از راه تغذیه وارد بدن می گردد به سرعت جذب می گردد. دفع نیترات از راه ادرار است. 25 درصد نیترات وارد بزاق می گردد که بیست درصد آن را میکروب های دهان به نیتریت تبدیل می نمایند؛ بنابراین مسواک زدن و استفاده از دهان شوی های ضد میکروب، باعث کاهش ورود نیتریت به بدن می گردد.

اندازه زیاد نیترات آب باعث کاهش جذب ید می گردد، بنابراین مصرف نمک یددار می تواند از اختلال کار تیروئید جلوگیری کند.

مصرف سوسیس و کالباس و فرآورده های گوشتی باعث افزایش نیتریت در بدن می گردد. بنابراین سعی کنید یا سوسیس و کالباس خانگی درست کنید یا از شرکت های معتبر بخرید. از قلم نیاندازید آب آشامیدنی ای که روزانه چند لیوان مصرف می کنید، می تواند مضرتر واقع گردد.

آب مقطر حاوی نیترات و نیتریت نیست. بنابراین در صورت نگرانی می توانید از آب مقطر بهره ببرید البته مصرف مداوم و طولانی مدت آن هم توصیه نمی گردد.