دانشگاه های چین مشتاق حضور استادان ایرانی - مجله پیکورو

با تور چین سفری فراموش نشدنی را تجربه کنید.

شرقی بودن و دارا بودن ادبیات کهن، جزو اشتراکات بین دو کشور ایران و چین بوده و جاده ابریشم هم دسال ها، راهی مشترک برای روابط تجاری و مالی محسوب می شده است. امروزه نیز همین روابط تجاری و مالی بهانه ای شده تا زبان فارسی در چین و زبان چینی در دانشگاه های ایران تدریس شود؛ اما این همه ماجرا نیست و دلایل دیگری هم باعث گرایش نسل جدید در کشورهایی مثل چین، به زبان فارسی است. برای اطلاع از وضعیت زبان ادبیات فارسی در دانشگاه های چین، با نجمه درّی، هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس که تجربه یک دوره دانش افزایی زبان فارسی برای دانشجویان و استادان چینی در دانشگاه های پکن و شانگهای را دارد، گفت وگویی انجام داده ایم که توضیح آن را در ادامه می خوانیم:

• ابتدا معرفی مختصری از خودتان داشته باشید و بفرمایید طی چه سال هایی و به کدام دانشگاه های چین اعزام شدید؟

فارغ التحصیل از دانشگاه شیراز و عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس هستم. حوزه تخصصی مورد علاقه من، ادبیات عامه، ادبیات تطبیقی و آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان است. سابقه تدریس در بعضی دانشگاه های خارج از کشور هم دارم. از جمله در سال های 89 تا 91 در کشور سوریه بودم و در دانشگاه دمشق و دانشگاه البعث شهر حمص تدریس می کردم. سال 95 نیز برای تدریس در یک دوره کوتاه مدت به چین رفتم.

• نحوه انتخاب اساتید ایرانی برای اعزام به کشورهای دیگر جهت تدریس زبان فارسی چگونه است؟ یک استاد باید چه ملاک هایی داشته باشد تا برای این امر اعزام شود؟ خود شما چگونه برای اعزام به چین انتخاب شدید؟

در خصوص اعزام استادان به خارج از ایران، راه های مختلفی وجود دارد. بعضی برای تدریس در کرسی های زبان فارسی به خارج از کشور اعزام می شوند، که مدت آن معمولا دو سال است و بیشتر مخصوص کشورهایی است که رشته زبان و ادبیات فارسی دارند؛ مثلا اعزام بنده به سوریه از این طریق بود، یا هم اکنون حسن ذولفقاری، همکار ما در دانشگاه تربیت مدرس، از همین طریق به دانشگاه شانگهای چین رفته است.

طریق دیگر همکاری های بین دانشگاه ها است، که به صورت تبادل استاد و دانشجو یا برگزاری دوره های مشترک برگزار می شود. برای مثال تا آنجا که بنده اطلاع دارم، دانشگاه تربیت مدرس با بعضی دانشگاه ها مانند رومانی، کره جنوبی و چند دانشگاه خارجی دیگر، قراردادهایی مبنی بر تبادل استاد دارد و گاهی نیز به دعوت دانشگاه مقصد و به وسیله هماهنگی با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یا بنیاد سعدی است. اعزام بنده به چین در سال 95 به پکن و شانگهای از این طریق بوده است. البته در سال 97 نیز در یک بازه زمانی کوتاه برای گفت وگو در زمینه یک همکاری دانشگاهی، به دانشگاه نان در قسمت مرکزی چین رفتم.

• در دانشگاه مورد نظر در چین چند دانشجو داشتید؟ آیا در این دانشگاه کرسی آموزش زبان فارسی وجود داشت یا اینکه زبان و ادبیات فارسی به عنوان واحدی زیر مجموعه رشته دیگر تدریس می شد؟

تعداد زیادی از دانشگاه های چین رشته زبان فارسی را دارند. دانشگاه پکن و شانگهای که بنده برای یک مدت کوتاه در آنجا دوره دانش افزایی برگزار کردم، در هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می پذیرد. البته این امکان وجود دارد که مثلا یک سال، یکی از مقاطع به دلایلی دانشجو نپذیرد. علاوه بر این، شهر شی ان که یکی از دانشگاه های بزرگ چین را دارد پذیرای تعداد نسبتا زیادی از دانشجویان زبان و ادبیات فارسی است و در آنجا زبان و ادبیات فارسی می خوانند. در خود پکن نیز علاوه بر دانشگاه پکن، دانشگاه زبان های خارجی و دانشگاه تجارت و اقتصاد نیز دوره هایی در زمینه ادبیات فارسی برگزار می نمایند.

• پیشینه آموزش زبان فارسی در این دانشگاه به چه زمانی برمی شود و دانشجویان رشته زبان فارسی در چه مقاطعی (لیسانس- فوق لیسانس- دکتری) امکان تحصیل داشتند؟

دوره ای که بنده مدرس آن بودم، در سه سطح برگزار می شود؛ سطح مقدماتی مخصوص دانشجویان دوره لیسانس، سطح متوسط مخصوص دانشجویان دوره ارشد و دارندگان مدرک کارشناسی زبان فارسی و سطح پیشرفته مخصوص دانشجویان دکتری و استادان زبان فارسی است، که تقریبا از همه دانشگاه های شهر پکن و دانشگاه شی ان و شانگهای در این دوره شرکت کردند و استقبال شرکت نمایندگان، اعم از استادان و دانشجویان برای من بسیار دلپذیر و مغتنم بود. دانشجویان این دوره بسیار علاقه مند، با ذوق و کوشا بودند و بنده هنوز با تعداد زیادی از ایشان ارتباط دارم. بعضی از آن ها نیز هم اکنون به تهران آمده اند و در همین دانشگاه تربیت مدرس، در مقطع کارشناسی ارشد ادامه تحصیل می دهند.

• آیا اطلاع دارید که در چین چند مرکز آموزش زبان فارسی وجود دارد؟ هر دوره چند استاد ایرانی و به کدام مراکز و کرسی های زبان فارسی در چین اعزام می شوند؟

تعداد مراکز آموزش زبان فارسی در چین بسیار زیاد است؛ اعم از دانشگاهی و غیردانشگاهی و بنابر مقاصد مختلف مالی، فرهنگی و تحقیقاتی، استقبال زیادی از آن می شود و بسیاری از آن ها منجر به ادامه تحصیل در مقاطع بعدی در ایران می شود. در حال حاضر یک استاد از طرف وزارت علوم به شانگهای اعزام شده و یک استاد ایرانی نیز در پکن ساکن است. تا آنجا که من می دانم دو استاد ایرانی نیز در دانشگاه شی ان حضور دارند، که قراداد داخلی دارند و از طرف ایران اعزام نشده اند. در هر حال، دانشگاه ها بسیار مشتاق استفاده از استادان ایرانی هستند و از کتاب ها و نرم افزارهای آموزشی ارسالی از طرف ایران نیز استقبال می نمایند.

• وضعیت استادان چینی که در مراکز آموزش زبان فارسی در چین فعالیت و تدریس می نمایند، چگونه است؟ در مرکز شما چند استاد مشغول تدریس زبان فارسی بودند؟

تعداد استادان زبان فارسی که خودشان چینی هستند، نسبتا زیاد است و هر دانشگاه، سه یا چهار استاد زبان فارسی دارد که اغلب آن ها ازفارغ التحصیلان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه های ایران هستند. البته به ندرت نیز استادانی هم هستند که زبان فارسی را در خارج از ایران، مثلا در یکی از دانشگاه های انگلستان یا آمریکا خوانده اند و زبان فارسی را بیشتر به زبان انگلیسی تدریس می نمایند؛ که این برای ما مطلوب نیست.

مجموعا استادان چینی زبان فارسی، علاقه بسیار به ایران و فرهنگ ایرانی دارند و بیشتر آن ها هر ساله برای شرکت در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، یا کنفرانس های بین المللی ادبیات فارسی به ایران می آیند و با دانشگاه های ایران، به خصوص دانشگاه تهران، موسسه دهخدا، دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه علامه طباطبایی در تعامل هستند. در دوره دانش افزایی که بنده برگزار کردم، حدود ده نفر از استادان زبان فارسی در پکن و هفت نفر از استادان شانگهای حضور داشتند.

• شیوه آموزش زبان فارسی در دانشگاه شما چگونه بود و از چه ابزار و منابعی برای آموزش دانشجویان چینی استفاده می کردید؟

در حال حاضر در دانشگاه ما 6 دانشجوی چینی در مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی تحصیل می نمایند و عده دیگری نیز تقاضا داده اند، که تقاضای ایشان برای پذیرش در مهرماه 98 در حال آنالیز است. در دانشگاه ما با توجه به اینکه مخصوص تحصیلات تکمیلی است، افرادی که دارای کارشناسی زبان و ادبیات فارسی یا یکی از رشته های مرتبط باشند، بعد از مصاحبه و پذیرش به عنوان دانشجو در کلاس ها حاضر می شوند و برنامه درسی آن ها هم برنامه مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مخصوص دانشجویان غیر ایرانی در رشته زبان و ادبیات فارسی است.

• در گفت وگوی ایبنا با محمد دهقانی -که سابقه تدریس زبان فارسی در دانشگاه پکن را دارد- ایشان عنوان نمود که استقبال از زبان فارسی در چین در مقایسه با زبان عربی خیلی کم است و دانشجویان کمتر از روی علاقه رشته زبان فارسی را انتخاب می نمایند؛ حتی دانشگاه ها برای تشویق آن ها برای انتخاب رشته زبان فارسی به آن ها امتیازاتی می دهند. شما هم این ادعا را تایید می کنید؟ بر اساس تجربه استقبال از زبان فارسی در دانشگاه شما را چگونه دیدید؟

متاسفانه در قسمتی از سخنان حق با ایشان است؛ یعنی زبان های ترکی و عربی در دانشگاه های چین بیشتر تبلیغ می شوند و استادان بیشتری از طرف این کشورها به دانشگاه های چین اعزام می شوند. عربستان و ترکیه مبالغ بسیاری برای احداث کتابخانه ها و تاسیسات زبان آموزی، ارسال وسایل یاری آموزشی و این قبیل موارد هزینه می نمایند؛ ولی در عین حال، آنگونه که بنده استنباط کردم، علاقه چینی ها به زبان فارسی و فرهنگ ایرانی، در امتداد دوران ها و از ژرفای جاده ابریشم، تا دورترین جای این سرزمین پهناور رسوخ نموده است و عمق پیوند این دو کشور، فراتر از آن است که در اثر حضور سایر فرهنگ ها، کم رنگ یا بی فروغ شود.

• در دوره ای که داشتید، صندلی ادبیات ایران در چین را چطور دیدید؟ به عبارت دیگر ادبیات ایران، چه کلاسیک و چه معاصر، چقدر در چین شناخته شده است؟

ادبیات کلاسیک فارسی بیشتر در چین مورد توجه بوده است و بیشتر از آثار کهن ما ترجمه انجام شده است؛ ولی در حال حاضر علاقه زیادی به کتاب های معاصر، به خصوص رمان و شعر معاصر و همچنین سینمای ایران در بین جوانان چینی مشاهده می شود. از بین شاعران کلاسیک فارسی، سعدی و جامی بیش از دیگران در چین مورد توجه هستند و شاهنامه فردوسی نیز به جهت بعضی تشابهات اسطوره ای، مورد علاقه محققان چینی است. آثار مرتبط با طب ایرانی و طب سنتی که به زبان فارسی نوشته شده اند و نسخه های خطی که در این زمینه وجود دارد، از دیگر حوزه های مورد علاقه بعضی محققان چینی است.

• در جایی عنوان نموده بودید که علاقه چینی ها به خوشنویسی و هنر ایرانی، سبب تشویق آن ها به یادگیری زبان فارسی شده است. به نظر شما به طور کلی نقش هنر، ادبیات و فرهنگ ایرانی در تشویق غیرفارسی زبانان به آموزش زبان فارسی چقدر است؟

بله. چینی ها هنر را بسیار دوست د ارند. نقاشی چینی با مینیاتورهای ایران شباهت بسیار دارد و خوشنویسی در چین بسیار مورد توجه است. جنبه های دیگر هنر ایران، از جمله قالی بافی، به خصوص قالی های ابریشمی، با توجه به علاقه چینی ها به ابریشم و صنایع دستی ظریف، قابل ذکر است. ایران و چین سابقه تمدنی عظیم، زیبا و باشکوه دارند، که به پشتوانه آن، در حوزه های فرهنگی از سایر همسایگان، گوی سبقت را می ربایند.

منبع:خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)