ژئوپارک بی نظیر در خاورمیانه - مجله پیکورو

ژئوپارک بی نظیر در خاورمیانه

● تعریف ژئوپارک :

ژئوپارک در لغت پارک زمین شناسی و در معنا عبارت است از منطقه ای با وسعت کافی که مرزهای آن بوضوح تعیین شده و چندین پدیده شاخص زمین شناسی(میراث زمین شناسی) در محدوده آن نهاده شده باشد. این محدوده باید بتواند در توسعه مالی جوامع پیرامون نقش موثری ایفا کند.

ژئوپارک ممکن است علاوه بر پدیده های زمین شناسی از آثار تاریخی، بوم شناسی و میراث فرهنگی و طبیعی دیگر نیز برخوردار باشد. ژئوپارک زیر نظر یونسکو و به وسیله بالاترین مقام مملکتی منطقه ای که ژئوپارک در آن واقع شده است اداره می گردد. هدف از ایجاد ژئوپارک توسعه پایدار می باشد. کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه در کنفرانس(آینده مشترک ما) که در سال 1987 برگزار گردید توسعه پایدار را اینچنین تعریف کرد:

توسعه پایدار توسعه ای ایست که احتیاج نسل حاضر را تأمین کند بدون آنکه از توان نسل آینده برای تأمین احتیاجهایشان کاسته باشد.

ژئوپارک ها زیر نظر یونسکو به مراکزی کار آمد برای آموزش محیط زیست، پژوهش و کارورزی در زمین ه های مختلف علوم زمین تبدیل می شوند.

● ویژگی های ژئوپارک جزیره قشم

ژئوپارک قشم با وسعتی بالغ بر30,000 هکتار در غرب جزیره بین طول های 44َ 62ً 26 و00ًَ 35َ 26 شمالی و عرضهای 44َ 28ً 55 و 44َ 44ً 55 شرقی جغرافیایی واقع شده است در حقیقت ژئوپارک قشم محدوده ای طولی است که شرق آن به محور طبل ـ صلخ، غرب آن به محور گوری ـ کانی، از شمال به ساحل شمالی و از جنوب به ساحل جنوبی منتهی می گردد.

▪ ژئوپارک قشم دارای8 سایت اصلی می باشد که عبارتند از:

1) تنگه چاه کوه.

2) دره ستاره افتاده.

3) تنگه عالی.

4) دره تندیسها.

5) دره شور.

6) نمکدان.

7) دولاب.

8) کورکورا کوه.

و بعلاوه ژئوپارک قشم دارای موزه ای می باشد که حیات وحش منطقه و عکس هائی از پدیده های زمین شناسی ژئوپارک را به نمایش می گذارد.

ژئوپارک قشم اولین و تنها ژئوپارک خاور میانه است که در سال 2006 به ثبت شبکه جهانی ژئوپارک ها رسید. در حال حاضر تنها 17 کشور جهان ژئوپارک ثبت شده دارند که ایران نیز به واسطه ژئوپارک قشم یکی از این 17کشور می باشد البته این موضوع برکسی پوشیده نیست که ژئوپارک قشم بواسطه واقع شدن در منطقه استراتژیک خلیج فارس از اهمیت بالاتری برخوردار است. از طرف دیگر ژئوپارک قشم به علت نهاده شدن بین ژئوپارکهای شرق آسیا و اروپا موقعیت خاصی را هم در منطقه و هم در بین ژئوپارکها پیدا کرده است.

ژئوپارک قشم از لحاظ تنوع پدیده های زمین شناسی در پی آن تنوع سایتها نسبت به سایر ژئوپارکها صندلی بهتری را دارد. البته این تنوع محدود به پدیده های زمین شناسی نمی گردد، تنوع در پدیده های مانند بوم شناسی، آثار باستانی، محیط زیست، حیات وحش و ... از دیگر ویژه گیهای این ژئوپارک می باشد.

نهاده شدن سواحل در حاشیه ژئوپارک باعث شده زیبایی این ژئوپارک چندین برابر گردد . بعلاوه از دیگر ویژه گیهای اصلی ژئوپارک قشم مجاورت با جنگل های حرا می باشد ک به ارزش آن به میزان خیلی زیادی افزوده است.

● جاذبه های علمی و گردشگری ژئوپارک قشم

با توجه به تنوع پدیده های زمین شناسی در ژئوپارک این منطقه می تواند به مرکزی جهت تحقیقات، مطالعات و انجام انتها نامه ها در زمینه های رسوب شناسی ژئومور فولوژی، فسیل شناسی و آنالیز گنبد نمکی و پدیده دیا پیریسم تبدیل گردد. بعلاوه با توجه به تعریف ژئوپارک، پدیده هایی مانند پوشش گیاهی، حیات وحش و ... جزئی از ژئوپارک محسوب می شوند.

وجود جنگل حرا در شمال شرق ژئوپارک یکی از عوامل تقویت کننده ژئوپارک می باشد که جای تحققیق و مطالعه علمی درباره این زیست بوم غنی بسیار وسیع است حیات وحش منطقه ژئوپارک نیز دارای اهمیت بسیار بالائی است با توجه به وجود بیش از 220 گونه پرنده 30 گونه خزنده، 20 گونه پستاندار و ... در محدوده ژئوپارک و اطراف آن مطالعات جانور شناسی و زیست شناسی این جانوران می تواند یاری بسیار زیادی به توسعه هر چه بیشتر ژئوپارک کند.

بعلاوه وجود آثار باستانی در محدودۀ ژئوپارک که بعضاً تاریخ آنها به دوره مادها نیز می رسد، جنبه باستان شناسی ژئوپارک را شدیداً تقویت کرده و باعث مطرح شدن هر چه بیشتر آن در بین سایر ژئوپارکها می گردد.

از طرفی مطالعات آب خیزداری یکی دیگر از جنبه های علمی ژئوپارک می باشد که با توجه به اعلام دهه آب شیرین (از سال 2005 تا2015)اهمیت آن را دو چندان می کند. در نهایت با توجه به وجود ساختار فرهنگی آئینی ویژه در منطقه انجام مطالعات دراین خصوص می تواند یاری زیادی به آموزش وگسترش فرهنگ منطقه به جهانیان می کند.

● اهمیت مالی ژئوپارک ها در جهان

ژئوپارک مقوله جدیدی در صنعت گردشگری می باشد در نتیجه طبیعت گردان توجه خاصی به این موضوع دارند. از طرفی تجارب کشورهای پیشگام در زمینه ژئوپارک نیز مؤید این موضوع می باشد که عایدی های حاصل از جذب جهانگرد به وسیله ژئوپارک خیلی بیشتر از عایدی سایر منابع جذب توریسم می باشد.

امروزه تمام کشورهای جهان رویکرد ویژه ای به مبحث توریسم و گردشگری دارند و سعی بر این دارند که به نحوی عایدی حاصل از جذب توریسم جایگزین سایر منابع غیر پایدار عایدیی گردد توسعه گردشگری می تواند از تک محصولی بودن کشور جلوگیری کرده و یاری بزرگی به توسعه مالی کشور کند از طرف دیگر ژئوپارک به عنوان یک سرمایه ملی می باشد و نسل به نسل می باید منتقل گردد تا آیندگان نیز از این زیبایی طبیعت بهره مند شوند آن چنان که ما شدیم.

لذا ژئوپارک ها و ژئوتوریسم با ایجاد رونق گردشگری به خصوص اکوتوریسم نقش اساسی را می تواند در اقتصاد کشورها ایفاء کند.

● ژئوپارکها

تا کنون 53 ژئوپارک به وسیله سازمان یونسکو به ثبت رسیده است که در 17 کشور جهان قراردارند. دراین بین کشور چین با 18 ژئوپارک بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است.

● بعضی از جاذبه های ارزنده گردشگری ژئوپارک قشم

▪ دره ستاره افتاده:

این دره در فاصلۀ 15 کیلومتری شهر قشم و در مجاورت روستای برکه خلف واقع شده است اگر چه این سایت در خارج از محدودۀ ژئوپارک واقع شده است ولی با توجه به زیبایی منطقه و بعلاوه ساختار ژئومورفولوژی خاص آن به عنوان یکی از سایتهای اصلی ژئوپارک مورد پذیرش یونسکو نهاده شد سایت دره ستاره ها از لایه های رسوبی بسیار نرم و فرسایش پذیر از جنس مارن که یک لایه ماسه سنگ آهکی بر روی آن نهاده شده است تشکیل شده که برای آنالیز لایه های رسوبی، مکانیزم فرسایش روی لایه ها و هوا زدگی آنها برترین محل می باشد از طرفی بوجود آمدن احجامی مانند ستونک های سوزنی شکل، دیواره های کاملاً عمودی، پل ها و حفره های متعدد و زیبا در این دره بر زیبایی آن افزوده است.

▪ تنگه چاه کوه:

در فاصله 85 کیلومتری شهر قشم و در جنوب غربی روستای چاهوی شرقی قراردارد این تنگه که در یک لایه ماسه سنگی ایجاد شده است و به علت وجود میان لایه های مارن، سیلت و آهک و فرسایش انحلالی آنها حفره ها، درزها و بریدگیهای بسیار زیبایی ایجاد شده است که چشم هر بیننده ای را خیره می کند. این تنگه در حقیقت از دو تنگه عمود برهم تشکیل شده است و به علت اینکه کف این تنگه بعد از هر بارندگی محل جاری شدن آب می باشد، مرد محلی برای استفاده از این آب اقدام به حفر چاه در کف آن کرده و به همین علت نام چاه کوه را برای این تنگه انتخاب کردند.

▪ دره تندیسها:

این دره در فاصله 75 کیلومتری و در جنوب غربی روستای طبل قراردارد. دره تندیسها یکی دیگر از سایت های ژئوپارک می باشد که سطح آن غالباً از ترکهای گلی پوشیده شده است ترک گلی یک ساخت رسوبی می باشد که در مباحث رسوب شناسی به آن پرداخته می گردد. از لحاظ ساختاری نسبتاً شبیه به دره ستاره ها می باشد با این تفاوت که وسعت بیشتری داشته و تراکم پدیده در آنجا کمتر ولی فراوانی بیشتری دارد. در این دره از سنگ، بوسیله فرسایش تندیس هایی تراشیده شده که چشم اندازی بسیار زیبا را در منطقه ایجاد نموده است.

▪ کورکورا کوه:

کورکورا کوه در مجاورت روستای گیاهدان واقع شده است البته این سایت خارج از محدوده اصلی ژئوپارک قراردارد ولی با توجه به زیبائی منطقه به عنوان یکی دیگر از سایتهای اصلی ژئوپارک مورد قبول یونسکو واقع شد. ساختار عمومی منطقه تپه ماهور هایی است که بیشتر از جنس مارن می باشد و بعلت فرسایش به وسیله آبهای جاری دره ها و تنگه های بین آنها ایجاد شده است.

▪ گنبد نمکی:

سایت نمکدان یکی دیگر از جاذبه های علمی گردشگری ژئوپارک قشم می باشد که درفاصله 100 کیلومتری شهر قشم واقع شده است. دراین منطقه بعلت پدیده دیا پیریسم گنبد نمکی سر برآورده است که طولانی ترین غار نمکی جهان در این گنبد قراردارد. بعلاوه وجود چشمه های نمک و سفید پوش کردن دره ها و زمین های اطراف این گنبد چشم اندازی رویایی به منطقه داده است. در این منطقه انواع سنگهای رسوبی، دگرگونی و آذرین را می توان یافت که جهت پژوهشها و تحقیقات کانی شناسی پترولوژی یا سنگ شناسی می تواند مورد مطالعه قرار گیرد.

معرفی سایت مرتبط با این مقاله

تصاویر زیبا و مرتبط با این مقاله

منبع: راسخون