چرا همکاری راهبردی ایران و چین ساده نیست؟ - مجله پیکورو

با ما همراه باشید و با تور چین ارزان از شگفت انگیزترین کشور دنیا دیدن کنید بر روی دیوار چین سلفی بگیرید، از قصر ممنوعه دیدن کنید و در خیابان شانگهای پیشرفته ترین آسیا قدم بزنید.

به گزارش فارس، محسن شریعتی نیا عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در نشست تخصصی مجمع بین المللی اساتید مسلمان دانشگاه ها که با موضوع قرارداد 25 ساله ایران و چین برگزار گردید، گفت: رابطه ایران و چین یک رابطه قدیمی است. ما هر وقت آغاز می کنیم به صحبت با چینی ها حرف از تاریخ می زنیم؛ در دوره ساسانی ما ده بار سفیر مبادله کردیم و این نشان می دهد عمق تاریخی رابطه بسیار زیاد است ولی این تاریخ لزوما به رابطه امروز ارتباطی ندارد و ایران جدید و چین جدید خیلی همدیگر را نمی شناسند؛ در سطح دولت ها عرض می کنم و ملت ها را فعلا کنار می گذارم.

وی گفت: ما نباید فکر کنیم که دولت های چین و ایران همدیگر را می شناسند. دولت ها همدیگر را نمی شناسند یعنی شناختشان بسیار ضعیف است.

شریعتی نیا اضافه نمود: در روابط بین الملل تعامل کشورها چهار مرحله است؛ روابط کشورها شامل چهار مرحله تعامل، تفاهم، همکاری راهبردی و اتحاد می گردد اما 80 درصد روابط کشور ها در تعامل باقی می ماند.

این استاد دانشگاه گفت: سال2021 وارد پنجاهمین سال روابط مدرن ایران و چین می شویم یعنی سال آینده در پنجاهمین سال رابطه ایران و چین هستیم. در برابر آن دو هزار سال، رقم خیلی اندکی می گردد و در این 50 سال، حدود 40 سال رابطه ما در قالب تعامل بوده است.

وی اضافه نمود: ده سال است که کوشش می کنیم تفاهم را در سطح دولت ها شکل دهیم. این سند بین چین و ایران شاید نماد انتها دوره تفاهم است؛ یعنی دو دولت باهم به یک تفاهمی رسیدند و وارد سخت ترین دوره روابط دو کشور شدند یعنی همکاری راهبردی.

شریعتی نیا توضیح داد: همکاری راهبردی ساده نیست. بحث هایی که دوستان چینی در این نشست داشتند بسیار دقیق است، در همکاری راهبردی به نظرم چند تا نکته مهم است. نکته اول این است که این سند، یک نقشه راه است. بنابراین به طور طبیعی به یک برنامه عملیاتی احتیاج دارد. این برنامه عملیاتی باید میان دولت ها تبیین بگردد و در سطح بروکراسی راهبردی بین دو کشور.

وی گفت: اگر بروکراسی راهبردی اراده ای نداشته باشد بویژه در چین برای اینکه این سند جلو برود، این سند حتما جلو نخواهد رفت حتی اگر تمام کتاب های چینی به فارسی ترجمه بشوند. بنابراین مخاطب، دولت ها هستند. یک نکته ای که باید به آن توجه کنیم تقویت اعتماد راهبردی است ما مشکل اعتماد راهبردی داریم.

این استاد دانشگاه افزود: در سطح دو دولت، مشکل آشکار است. در بحث هایی که امروز شد به آن اشاره شد اینکه چطور می توانیم کمبود اعتماد راهبردی را جبران بکنیم بزرگترین چالش اجرای این سند است و این یک روزه و دو روزه حل نخواهد شد، بحث شناخت جامعه بخشی از آن هست ولی باید بین نخبگان دو کشور اعتماد راهبردی بوجود بیاید.

وی یادآور شد: نکته دوم در اجرایی شدن یک سند یا در پیشبرد همکاری های راهبردی؛ صندلی آمریکاست. رابطه ایران و چین در سطح دولت ها هیچ وقت یک رابطه دو جانبه نبوده.ایران از 1942 تا 1971 چین را به رسمیت نشناخت به دلیل اینکه امریکا چین کمونیست را به رسمیت نمی شناخت.از 1971 ایران آغاز کرد به رابطه با چین برای اینکه آمریکا چین را به رسمیت شناخت. بعد از انقلاب ایران، امریکا نقش بسیار کلیدی داشت دراینکه رابطه ما را محدود کند.

وی تاکید نمود: بر اساس آمارهای رسمی الان سهم ما از بازار نفت چین 3 درصد است در حالی که پیش از تحریم ها شاید سهم ما بالاتر از 17 درصد بود. اینکه چگونه می توانیم یک تعریف مشترکی از نقش آمریکا در این رابطه داشته باشیم بسیار اهمیت دارد که این رابطه یک تعریف ابزاری نداشته باشد. به طور تاریخی این رابطه از تعریف ابزاری بسیار آسیب دیده و هر دو طرف احساس کردند که کارت بازی دیگری هستند. اگر آمریکا درست در این رابطه تعریف نگردد به شکلی که نگاه ابزاری از این رابطه حذف نگردد به نظر من این سند اجرا نخواهد شد.

شریعتی نیا توضیح داد: چین از جهت بازار وارد ایران شده. بنابراین ما دو طرف نگرش بازاری به هم داریم. این رابطه نمی تواند راهبردی باشد این رابطه حداکثر یک رابطه بازاری می گردد و ما باید از یک رابطه بازاری به سمت یک رابطه راهبردی برویم. اتفاقی که در رابطه چین و پاکستان افتاده و رابطه فراتر از بازار در سطح راهبردی و اجرای دو کشور جریان پیدا نموده است. بنیان اجتماعی این رابطه ضعیف است و می تواند ضعیف تر هم بگردد.

وی اضافه نمود: نکته بعد مدیریت تفاوت هاست. ما یکسری تفاوت ها در سیاست خارجی دو کشور داریم. بحث اسلام سیاسی بحث بسیار حساسی است و مباحث دیگری هم هست که تفاوت ایجاد می نماید در آن برنامه عملیاتی که تدوین می گردد به نظرم الیت راهبردی دو کشور و بروکراسی راهبردی باید به جمع بندی های مشترک روی تفاوت ها برسد. ما یکسری تفاوت ها داریم که این تفاوت ها نباید آسیب بزند به جهت رابطه و نکته نهایی، شگفتی های راهبردی هست که در رابطه رخ می دهد.

استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: به طور تاریخی اگر شما نگاه کنید در چند دوره، رابطه ایران و چین دچار شگفتی راهبردی شده و این شگفتی راهبردی، جهت رابطه را تغییر داده. یکی از بحث ها این است که ما چگونه می توانیم شگفتی های راهبردی را مدیریت بکنیم به صورتی که به جهت رابطه آسیب نزند.

وی گفت: کرونا یک شگفتی راهبردی بود. در جهت کرونا یک تنش هایی در روابط ایران و چین بوجود آمد و از این شگفتی های راهبردی در آینده بیشتر می گردد بدلیل اینکه سیستم بین المللی به سمت دوره بعد از ثبات هژمونیک حرکت می نماید، سورپرایزها در سیستم بیشتر می گردد، کشورها سیاست هایشان تغییر می نماید و درک متقابل و تداوم همکاری های راهبردی در چنین فضایی، بسیار سخت تر از فضای ثبات هژمونیک هست و ما باید آماده باشیم برای اینکه اگر فردا یک اتفاقی در رابطه آمریکا و چین یا ایران و چین افتاد، جهت این رابطه یکبار دیگر به طور کل عوض نگردد و این اتفاق تاریخی و این مشکل تاریخی در این رابطه بوجود نیاید.

شریعتی نیا توضیح داد: معضل شناخت جوامع از همدیگر به نظرم نباید عمده بگردد. این یک مسئله میان مدت و دراز مدت است. ممکن است تا 50 سال دیگر هم جوامع ما همدیگر را خوب نشناسند. موضوع همکاری راهبردی، موضوع بین دولت هاست. دولت ها باید به تفاهم برسند و دولت ها هم در سطح بروکراسی راهبردی باید به تفاهم برسند و اگر این تفاهم حاصل بگردد آن وقت هست که به نظرم جهت اجرایی شدن سند باز می گردد.